Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, lĩnh vực ngân hàng cũng không nằm ngoài cuộc. Một trong những xu hướng nổi bật nhất hiện nay là ngân hàng số – với hai khái niệm thường được nhắc đến: Digital Bank và Virtual Bank. Vậy hai khái niệm này là gì và chúng khác nhau như thế nào?
1. Ngân hàng số là gì?
Ngân hàng số (Digital Banking) là việc số hóa toàn bộ các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng truyền thống. Thay vì phải đến chi nhánh, khách hàng có thể mở tài khoản, chuyển tiền, thanh toán, vay vốn, đầu tư… hoàn toàn qua nền tảng trực tuyến như website hoặc ứng dụng di động. Điều này không chỉ tiết kiệm thời gian, chi phí, mà còn nâng cao trải nghiệm người dùng.
Tuy nhiên, khi nói đến ngân hàng số, cần phân biệt giữa Digital Bank và Virtual Bank – hai mô hình khác nhau về bản chất và cấu trúc.
2. Digital Bank – Ngân hàng kỹ thuật số
Digital Bank là ngân hàng có giấy phép hoạt động chính thức, thường là sự phát triển từ một ngân hàng truyền thống. Họ ứng dụng công nghệ để cung cấp dịch vụ qua kênh số, nhưng vẫn duy trì sự hiện diện vật lý như chi nhánh, máy ATM.
Ví dụ: Các ngân hàng lớn như Vietcombank, BIDV, hay Techcombank đều đang phát triển mảng digital banking. Ngoài ra, một số ngân hàng thành lập đơn vị riêng hoạt động gần như độc lập để tập trung vào số hóa, như Timo hay Cake by VPBank.
3. Virtual Bank – Ngân hàng ảo
Virtual Bank, hay còn gọi là neobank, là mô hình ngân hàng hoạt động hoàn toàn trên môi trường số, không có chi nhánh vật lý. Tất cả mọi giao dịch đều được thực hiện qua ứng dụng hoặc website. Virtual Bank thường được xây dựng từ đầu bởi các công ty công nghệ hoặc các liên doanh fintech – ngân hàng.
Điểm nổi bật của mô hình này là:
-
Chi phí vận hành thấp → phí dịch vụ thấp hoặc miễn phí.
-
Công nghệ tập trung vào trải nghiệm người dùng, dễ dùng, nhanh gọn.
-
Linh hoạt trong việc tích hợp với hệ sinh thái công nghệ (ví dụ: ví điện tử, thương mại điện tử, đầu tư cá nhân).
Ví dụ tiêu biểu trên thế giới có thể kể đến Revolut, N26, hay Monzo. Tại Việt Nam, mô hình này đang được thử nghiệm, như Cake (hợp tác giữa VPBank và Be Group) hay TNEX (của MSB), tuy nhiên vẫn còn cần hành lang pháp lý rõ ràng hơn để trở thành Virtual Bank đúng nghĩa.
4. Tương lai của ngân hàng số
Sự phát triển của ngân hàng số đang mở ra một chương mới cho ngành tài chính. Với sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo, blockchain, dữ liệu lớn… ngân hàng sẽ ngày càng cá nhân hóa dịch vụ, giảm thiểu rủi ro và gia tăng tiện ích cho người dùng.
Tuy nhiên, thách thức cũng không ít:
-
Bảo mật thông tin và an ninh mạng.
-
Hành lang pháp lý chưa đồng bộ.
-
Khả năng tiếp cận công nghệ của người dân, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa.
Ngân hàng số không chỉ là xu hướng, mà còn là yêu cầu bắt buộc trong thời đại số. Dù là Digital Bank hay Virtual Bank, mục tiêu cuối cùng vẫn là phục vụ người dùng nhanh hơn, tiện lợi hơn và an toàn hơn. Việt Nam đang trong giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ, và nếu nắm bắt tốt, đây sẽ là cơ hội để ngành ngân hàng bứt phá, đóng góp tích cực vào nền kinh tế số quốc gia.